 | |||
| Ambassade van het Koninkrijk der Nederlanden in Santo Domingo | |||
De vlag en het wapen van Nederland
Geschiedenis en heraldische beschrijving van de vlag
De provinciën van de Lage Landen kwamen echter in opstand tegen koning Filips II van Spanje en de Prins van Oranje schaarde zich aan het hoofd van de vrijheidsstrijders. Met name de watergeuzen, die onder leiding van de Prins stonden, vormden een ware plaag voor de Spanjaarden. De rebellen voerden hun strijd onder de kleuren oranje, wit en blauw, ofwel “oranje-blanje-bleu”, de kleuren van het wapenschild van de Prins. Het was dan ook geen wonder dat deze driekleur in verband werd gebracht met de aanvoerder van de opstandelingen, een verbondenheid die tot uitdrukking kwam in de naam: de Prinsenvlag. Wanneer deze vlag zich voor het eerst ontplooide is onbekend, maar de driekleur komt al voor op illustraties die uit de beginperiode van de onafhankelijkheidsstrijd dateren. De vlag telde drie, soms zes of zelfs negen horizontale banen, maar verscheen ook wel in de vorm van stralen die vanuit een middelpunt schijnen. De kleuren werden in willekeurige volgorde gebruikt en pas tegen het einde van de 16e eeuw was er sprake van enige uniformiteit. Na 1630 werd de oranje baan geleidelijk vervangen door een rode, zoals te zien is op schilderijen uit die tijd. Aangezien er geen politieke reden was om het oranje uit de vlag te verbannen, lijkt de verklaring te liggen in het feit dat oranje en lichtblauw fletse kleuren zijn en met name op zee moeilijker te onderscheiden zijn dan rood en donkerblauw. Wat de reden ook moge zijn, het staat vast dat onze nationale driekleur vanaf circa 1630 altijd rood-wit-blauw is geweest en de naam Prinsenvlag heeft gedragen. De oranje-wit-blauwe vlag werd echter ook nog steeds gevoerd. Naast deze twee vlaggen bestond er nog een derde officiële vlag, die van de Staten-Generaal. Deze vlag speelde echter een veel minder belangrijke rol. De Statenvlag bestond oorspronkelijk uit de rode leeuw van het wapen van de provincie Holland op een gouden veld, en later uit een gouden leeuw op een rood veld. Het voeren van de Statenvlag was geenszins onverenigbaar met dat van de Prinsenvlag. Op oude schilderijen van schepen en zeeslagen zien we beide vlaggen broederlijk naast elkaar wapperen, een illustratie van de complexe bestuursvorm in die tijd met twee machtscentra: de Stadhouder (altijd een lid van het Huis van Oranje) en de Staten-Generaal. De verscheidenheid in vorm en kleur van de Nederlandse vlaggen ten tijde van de Republiek der Verenigde Provinciën laat duidelijk zien dat een vlag geen statisch object is, maar juist vaak de ontwikkelingen en geschiedenis van het land weerspiegelt. Er zijn maar weinig nationale vlaggen die nog hun oorspronkelijke vorm hebben behouden. De oudste nog originele nationale vlag is die van Denemarken, de zogenaamde Dannebrog (Deens doek), die uit 1219 dateert. Aangezien een vlag de ontwikkelingen van het land weerspiegelt, vinden de ingrijpendste veranderingen daarin plaats in tijden van revolutie. Het bekendste voorbeeld hiervan is de vervanging tijdens de Franse revolutie van de fleur-de-lis-vlag van het Franse koningshuis door de huidige driekleur. Na de opstand in de Nederlanden aan het einde van de 18e eeuw en de bezetting door de Fransen kwam er een nieuwe vlag. De naam “Prinsenvlag” werd verboden. De kleuren bleven ongewijzigd (gezien de overeenkomst met hun eigen driekleur stonden de Fransen welwillend tegenover het gebruik van rood-wit-blauw), maar in 1796 werd de rode baan van de vlag verfraaid met een afbeelding van de Nederlandse maagd, met een leeuw aan haar voeten. In haar ene hand hield zij een schild met de Romeinse fasces en in de andere een lans waarop een vrijheidshoed prijkte. Deze vlag was echter een even kort leven beschoren als de Bataafse Republiek waarvoor het dundoek was ontworpen. Lodewijk Napoleon, die door zijn broer tot koning van Holland werd benoemd, wilde een puur Nederlands beleid voeren en zoveel mogelijk rekening houden met de nationale gevoeligheden. Hij liet de vrijheidsmaagd van de vlag verwijderen, waardoor de oude driekleur in ere werd hersteld. Zijn pro-Nederlandse beleid bracht hem echter in conflict met zijn broer Keizer Napoleon Bonaparte, met als gevolg dat het Koninkrijk Holland werd ingelijfd bij het Franse keizerrijk. De Nederlandse vlag werd vervangen door de emblemen van het keizerrijk. In 1813 werden de Lage Landen weer een zelfstandige staat en keerde de Prins van Oranje vanuit Engeland naar het vaderland terug. De nationale driekleur werd weer tevoorschijn gehaald van de zolders waar deze drie jaar verborgen had gelegen, in afwachting van betere tijden. Om de verbondenheid met het Huis van Oranje te onderstrepen, liet de bevolking zowel de oranje-wit-blauwe als de rood-wit-blauwe vlag op de daken wapperen. Onbeslist bleef welke van de twee vlaggen de nationale vlag moest worden. Tot voor kort waren beide vlaggen officieel gelijkwaardig, alhoewel de rood-wit-blauwe vlag meestal de voorkeur genoot. Dit laatste blijkt niet alleen uit het feit dat deze vlag op rijksgebouwen werd gehesen; het rood-wit-blauw werd ook door Willem I als koninklijke standaard gekozen, met het Nederlandse wapenschild op de witte baan. In dezelfde periode ontstond - spontaan - het gebruik om de nationale vlag van een oranje wimpel te voorzien als teken van trouw van het volk aan het Huis van Oranje. In 1937 werd per Koninklijk Besluit bepaald dat de kleuren van de nationale vlag rood, wit en blauw zijn (heraldische kleuren: helder vermiljoen, helder wit en kobaltblauw). Data waarop de vlag wordt gehesen op rijksgebouwen
Het wapen van het Koninkrijk der Nederlanden
Geschiedenis
Willem en zijn nazaten gaven leiding aan de Nederlandse troepen in de strijd tegen de Spaanse overheersing, de periode die bekend staat als de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). Het was tijdens deze periode dat de 17 Nederlandse provinciën (waaronder het huidige België) een parlement oprichtten: de Staten-Generaal. Aangezien in het merendeel van de provinciale wapenen al een leeuw voorkwam, werd dit dier het symbool van de Staten-Generaal. De leeuw werd tevens voorzien van een zwaard, als symbool van macht, en 17 pijlen, die de eenheid van de provinciën moesten symboliseren. Als reactie op de door de zuidelijke provinciën getekende Unie van Atrecht, vormden de zeven noordelijke provinciën door het tekenen van de Unie van Utrecht in 1579 de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Toen de Republiek in 1648 officieel onafhankelijk werd, koos men voor het wapenschild van de oorspronkelijke 17 provinciën, met dien verstande dat het aantal pijlen tot zeven werd teruggebracht. De kleuren rood, wit en blauw die voor het nieuwe wapenschild van de Republiek werden gekozen waren die van de belangrijkste provincie binnen het nieuwe verbond: Holland. De familie Oranje-Nassau bleef een belangrijke rol vervullen in het politieke leven van de Republiek. Toen in 1813 het Koninkrijk der Nederlanden werd gevestigd, koos de eerste koning, Willem I van Oranje-Nassau, voor een combinatie van het oude wapen van het Huis Nassau en het wapen van de Republiek. Het koninklijk wapen dat aldus ontstond wordt nog steeds gebruikt door de koninklijke familie. Koninklijk Besluit van 23 april 1980, nr. 3
|
|
De vaderlandse driekleur, met zijn drie horizontale banen, behoort tot de nationale vlaggen. Het is echter niet de eerste vlag van Nederland. Toen eind 15e eeuw het merendeel van de Nederlandse provinciën zich onder één gezag schaarden, werd het gebruikelijk één vlag te voeren bij gezamenlijke veldtochten. Dit was het vaandel van de Hertog van Bourgondië, bestaande uit een wit veld met daarop twee bundels lauriertakken in rood, in de vorm van een X, met vlammen die uit het snijpunt tevoorschijn komen: het Bourgondische kruis.. Ook toen het Nederlandse grondgebied ingelijfd werd bij het Habsburgse rijk bleef men deze vlag trouw. 
Het wapenschild is een combinatie van de wapenen van de koninklijke familie (Oranje-Nassau) en de pijlen en het zwaard van de 17e-eeuwse Republiek der Verenigde Nederlanden.
